Η μυωπία είναι η συχνότερη διαθλαστική ανωμαλία του οφθαλμού. Οφείλεται είτε σε αυξημένη διαθλαστική δύναμη του κερατοειδούς χιτώνα, είτε το συνηθέστερο σε αυξημένο αξονικό μήκος του οφθαλμού, δηλαδή ο οφθαλμός είναι μεγαλύτερος από το φυσιολογικό. Αποτέλεσμα αυτού είναι ότι το είδωλο των αντικειμένων που περνάνε από το φακό σχηματίζεται μπροστά από τον αμφιβληστροειδή, και όχι πάνω του όπως θα έπρεπε, και ως εκ τούτου το είδωλο διαγράφεται θολό. Έτσι η μακρινή όραση είναι μειωμένη. Υπάρχει κληρονομική προδιάθεση. Η ανωμαλία διορθώνεται με αμφίκοιλους (αρνητικό σφαίρωμα) φακούς που μπορούν είτε να προσαρμοστούν σε σκελετό (γυαλιά) είτε να εφαρμοστούν στον οφθαλμό (φακοί επαφής). Υποδιορθωμένοι ή αδιόρθωτοι μυωπικοί ασθενείς μπορεί να εμφανίσουν ζάλη ή κεφαλαλγία.

Η μυωπία μπορεί να διορθωθεί χειρουργικά με τη χρήση του διαθλαστικού laser (refractive surgery).

Η υψηλή μυωπία μπορεί να οδηγήσει σε βλάβες από το οπίσθιο ημιμόριο (ρωγμή αμφιβληστροειδούς, αποκόλληση αμφιβληστροειδούς, αποκόλληση υαλοειδούς, ατροφία αμφιβληστροειδούς, χοριοειδική νεοαγγείωση) για αυτό το λόγο και συνιστάται ενδελεχής βυθοσκόπηση κάθε έξι μήνες στους υψηλούς μύωπες. Εν γένει, οι μύωπες πρέπει να ελέγχουν τη μυωπία τους μια φορά ετησίως. Στις δε εγκύους με υψηλή μυωπία συνιστάται ενδελεχής βυθοσκόπηση για την αποκάλυψη περιφερικών μυωπικών αλλοιώσεων ή ρωγμών που μπορούν να οδηγήσουν σε αποκόλληση αμφιβληστροειδούς (link) κατά τον φυσιολογικό τοκετό.

Η υπερμετρωπία αποτελεί διαθλαστική ανωμαλία του οφθαλμού. Οφείλεται σε μειωμένη διαθλαστική δύναμη του κερατοειδούς χιτώνα είτε το συνηθέστερο σε μειωμένο αξονικό μήκος του οφθαλμού δηλαδή ο οφθαλμός είναι μικρότερος από το φυσιολογικό. Αποτέλεσμα αυτού είναι ότι το είδωλο των αντικειμένων που περνάνε από το φακό σχηματίζεται πίσω από τον αμφιβληστροειδή και ως εκ τούτου το είδωλο διαγράφεται θολό. Έτσι η μακρινή όραση είναι μειωμένη. Υπάρχει κληρονομική προδιάθεση. Η ανωμαλία διορθώνεται με αμφίκυρτους συγκεντρωτικούς (θετικό σφαίρωμα) φακούς που μπορούν είτε να προσαρμοστούν σε σκελετό (γυαλιά) είτε να εφαρμοστούν στον οφθαλμό (φακοί επαφής).

Η υπερμετρωπία μπορεί να διορθωθεί χειρουργικά με τη χρήση του διαθλαστικού laser (refractive surgery).

Ιδιαίτερη προσοχή πρέπει να δίδεται στα μικρά παιδιά τα οποία αναπτύσσουν ένα συγκεκριμένο είδος στραβισμού (προσαρμοστικός στραβισμός) που διορθώνεται με υπερμετρωπικά γυαλιά. Τα παιδιά πρέπει να ελέγχονται νωρίς από οφθαλμίατρο ο οποίος μπορεί να εκτελέσει κυκλοπληγία (εξέταση με κολλύριο που παραλύει προσωρινά το μυ της προσαρμογής στην κόρη) ώστε να αποκαλύπτεται όλο το ποσό της διαθλαστικής εκτροπής πράγμα που είναι απολύτως απαραίτητο ειδικά για τα παιδία με προσαρμοστικό στραβισμό.

Γυναίκες με υψηλή υπερμετρωπία έχουν κίνδυνο να αναπτύξουν οξύ γλαύκωμα (Link).

Ο αστιγματισμός είναι μια διαθλαστική διαταραχή που οφείλεται σε ανωμαλία της καμπυλότητας του κερατοειδούς χιτώνα (του διαυγούς τζαμιού του ματιού μπροστά από την κόρη). Αποτέλεσμα του αστιγματισμού είναι η μικρή παραμόρφωση των ειδώλων όπως για παράδειγμα ο ασθενής να μπερδεύει αριθμούς όπως το 9, το 8 και το 6. Στην περίπτωση του αστιγματισμού, το είδωλο των αντικειμένων σχηματίζεται μεν πάνω στον αμφιβληστροειδή χιτώνα αλλά δεν σχηματίζεται σαν ένα εστιακό σημείο όπως θα έπρεπε αλλά δημιουργεί ένα κωνοειδές (κωνοειδές του Sturm). Αν ο αστιγματισμός είναι μεγάλος και το κωνοειδές είναι μεγάλο και ο οφθαλμός δεν προσπαθεί να το διορθώσει, απλά βλέπει παραμορφωμένα μακριά. Αν το κωνοειδές είναι μικρό ο οφθαλμός προσπαθεί να το διορθώσει και να μεταφέρει το κέντρο του κωνοειδούς πάνω στον αμφιβληστροειδή χιτώνα με συσπάσεις μυών. Αυτές οι συσπάσεις μπορεί να προκαλούν κεφαλαλγία. Ο μικρός αστιγματισμός λοιπόν που δεν έχει διορθωθεί μπορεί να είναι αίτιο πονοκεφάλου. Ο υψηλός αστιγματισμός και ο ανώμαλος αστιγματισμός (έχει να κάνει με τις μοίρες του μεσημβρινού του κερατοειδούς που έχει την ανωμαλία) μπορεί να είναι διαγνωστικό σημείο για τον κερατόκωνο (link) για αυτό το λόγο απαιτείται προσοχή από τον οφθαλμίατρο.

Ο αστιγματισμός διορθώνεται με γυαλιά ή φακούς επαφής. Παλαιότερα είχαν δοκιμαστεί κερατοτομές αλλά δεν χρησιμοποιούνται πλέον. Σήμερα ο αστιγματισμός διορθώνεται και χειρουργικά με διαθλαστικό laser (link).

Ο φακός του οφθαλμού επικρέμεται στη θέση του από κάποιες μικρές ίνες που τις αποκαλούμε ζίννειο ζώνη. Υπάρχει ένας κυκλοτερής μυς που η σύσπασή του προκαλεί μέσω αυτής της ζώνης το στρογγύλεμα του φακού που στην ήρεμή του κατάσταση έχει ελλειψοειδές σχήμα. Όταν ο άνθρωπος κοιτάει μακριά ο μυς αυτός είναι χαλαρός και ο φακός είναι ελλειψοειδής. Όταν κοιτάζει κοντά, πχ για να διαβάσει ο μυς αυτός ενεργοποιείται, ο φακός στρογγυλεύει αυξάνοντας τη διαθλαστική του δύναμη ώστε να μπορεί ο άνθρωπος να διαβάσει. Επειδή όμως ου γαρ έρχεται μόνον, με το πέρασμα του χρόνου οι ίνες της ζιννείου ζώνης χαλαρώνουν με αποτέλεσμα όταν κοιτάμε κοντά για να διαβάσουμε να μην επέρχεται το επιθυμητό στρογγύλεμα του φακού και ως εκ τούτου να μην βλέπουμε καλά κοντά. Αυτή είναι η πρεσβυωπία.

Σε κάποιον που δεν φόρεσε ποτέ του γυαλιά η πρεσβυωπία ξεκινάει σε ηλικία μεταξύ 40-44 ετών. Σε αυτή τη φάση μικρής δύναμης θετικός φακός (από +0,75 μέχρι +1 σφαίρωμα) είναι αρκετός. Με τα χρόνια η πρεσβυωπία αυξάνει και στις μεγάλες ηλικίες μπορεί να χρειάζονται υψηλής δύναμης θετικοί φακοί. Οι μύωπες επειδή ήδη έχουν αρνητικό σφαίρωμα στα μάτια τους δεν χρειάζονται αρχικά πρεσβυωπικά γυαλιά για να διαβάσουν ενώ ακόμα και σε μεγαλύτερες ηλικίες αναλόγως της διάθλασής τους μπορούν απλά να βγάζουν τα γυαλιά τους για να βλέπουν κοντά. Οι υπερμέτρωπες επειδή έχουν ήδη θετικό σφαίρωμα στα μάτια τους, ξεκινούν πιο νωρίς από τους φυσιολογικούς να έχουν πρεσβυωπία και καθώς μεγαλώνουν η διόρθωσή τους για κοντά ανάλογα με την ηλικία προστίθεται στην ήδη υπάρχουσα υπερμετρωπία.

Η διόρθωση της πρεσβυωπίας γίνεται με γυαλιά. Τα τελευταία χρόνια έχουν εισαχθεί πολλές ελπιδοφόρες νέες τεχνικές για την αντιμετώπιση της πρεσβυωπίας με διαθλαστικό laser (link).